Bizkaiko jauntxoen inguruko herri literaturaz: Plentziako 1603ko hiru esaera zahar eta "Refranes y Sentencias"-en jatorria, eta proposamen bat Arrasateko erreketaren kantuez

Abstract

[EUS] Lan honetan aurkikuntza baten berri ematen dugu: Plentziako armarri batean aurkitutako hiru euskal esaera zahar (1603) aurkezten eta hizkuntzaren eta historiaren ikuspuntutik aztertzen ditugu. Hiru esaerotatik bi «Refranes y sentencias» 1596) lanean agertzen dira, eta hori datu garrantzitsua da; izan ere, Lakarrak 1996) errefrau-bilduma anonimo horren jatorriaz egindako proposamena berresteko argudio berria da. Zehazki, Bizkaiko ipar-mendebala proposatu zuen Lakarrak bildumako errefrauen jatorri gisa. Beste alde batetik, Bizkaiko ipar-mendebaleko euskararen zenbait ezaugarri baliatuta, Arrasateko erreketari buruzko zenbait kantu eremu horretan sortu zirela proposatzen dugu —zehazki, Butroeko (Gatika) dorretxearen inguruan—, hizkuntzari dagozkion argudioak historiari buruzkoekin osatuta.

[EN] This paper presents the discovery of three old proverbs (1603) written in Basque. We found them in a coat-of-arms in Plentzia (Biscay) and we have analyzed them from a linguistic and historical point of view. Two of those proverbs appear in the collection «Refranes y sentencias» (1596), which is a remarkable fact in so far as it adds a new argument which supports Lakarra 's (1996) proposition about the origin of this anonymous proverb compilation (he proposed northwest Biscay as the most plausible origin). In addition, as regards some features of the Basque dialect of this area, we contend that some parts of the songs about the burning of Arrasate were also composed in northwest Biscay; more precisely, around the tower house of Butroe (Gatika). For that purpose, we have augmented those linguistic considerations with historical data.