Bizkaiko euskararen barne-egituraketaz: sartaldea eta sortaldea

Abstract

Lan honetan Bizkaiko euskara dut aztergai; zehazki, Bizkaiko mendebala eta ekialdea bereizteko balio dezaketen lau ezaugarri aurkezten ditut. Orain arte ez da gaiari buruzko monografiko sakonik egin, eta lan honek hurbilketa izan nahi du. Izan ere, denok darabilgu gogoan banaketa hori, eta uste dut merezi duela zenbait ikuspegi eta ideia aztertzea eta zehaztea. Horretarako, aurretik egindako lan apurrak eta nik neuk lan honetarako baztertutako ezaugarriak aurkeztu ondoren, baliagarritzat jotako laurak aztertu ditut; zehazki, (-o + -a ' ua erdiko bokala igotzea, soziatiboko markak, hurbiltze-adlatiboaren markaren aldaerak eta *edun aditzaren 3. pertsona pluraletan -de pluralgilearen -de and -e aldaerak. Ezaugarri bakoitzak egun duen hedadura mugatu ondoren, azken mendeotako bilakabidea aztertu dut testu arkaiko, zahar eta klasikoak oinarri hartuta. Horrek, gainera, bidea eman dit ezaugarri horien eta Bizkaiko euskararen historia hobeto ezagutzeko, eta ikuspegi teorikoari eta erabaki metodologikoei buruz zenbait hausnarketa egiteko.; This paper deals with the Basque of Biscay: I analyse four features that are useful to differentiate western and eastern Biscay in dialectal terms. Even though the west/east distinction is widely used, I think it requires a more thorough analysis and refinement. This paper offers an approximation to the topic. For that purpose, I first review previous research on the subject and suggest that some often mentioned features can be excluded. Then, I discuss four useful features: a mid-vowel raising (-o + -a ' ua), the plural sociative markers, the variants of the directional allative marker and variants -de and -e in the 3rd p. plural of the verb *edun. I establish the present boundaries of each feature, and then I analyse the evolution of each of them in the last centuries on the basis of old and classical texts. This analysis helps clarify the history of these particular features and also the history of the Basque of Biscay. Moreover, it provides an opportunity to rethink theoretical approaches and methodological choices.