Dadaismoa eta musika

Abstract

Musikak, beste arte adierazpenekin batera, XX. Mendeko mugimendu dadaistan paper garrantzitsu bat jokatu zuen. Hala ere, honen inguruan gaur egun dugun informazioa nahiko eskasa da plano teorikoan, testu musikalen arloan artista dadaistek aurkeztu zuten isiltasunarengatik. Praktikan, herrialde askotako hainbat artista eta konpositoreek mugimenduaren ideiekin bat egiten zuten konposizio musikalak jorratu eta sortu zituzten. Zürichen, Lehen Mundu Gerraren testuinguruan Suitzaren neutraltasunaren ondorioz, Hugo Ball eta Emmy Hennings senar emazteek Cabaret Voltaire sortu zuten, dadaismoaren jaiotza ikusiko zuen espazio artistikoa. Bertan musika jarduera garrantzi handikoak izan zen, ondoren landuko zituzten soirée-tan ere ikusi zena, mota askotako musikak lekua edukiz dadaismoaren fase honetan: musika eruditua, popularra, tradizionala etab. interpretatu ziren inolako mugarik gabe. Joera bruitistak ere eman ziren, zeinetan futuristek gauzaturiko teoria musikaletatik abiatuz zaraten erabilpena landu zuten elementu musikal gisa. Cabaret Voltairen eta Züricheko soirée hauetan parte hartu zuten konpositoreei dagokionez, figura azpimarragarria dugu Hans Heusser, dadaistek musikaren arlo teorikoan jorratu zuten isiltasunaren adibide: gaur egun historiara pasa diren artista dadaista nagusien artean ez du lekurik, nahiz eta bere konposizioak garrantzi handiakoak izan ziren emanaldi dadaisten testuinguruan. Berlineko dadaismoari dagokionez, Stefan Wolpe eta Erwin Schulhoff konpositoreak ditugu adibide. Lehenak, ideia eta baliabide dadaistetatik abiatuz sortu zituen bere konposizioak, beste arlo artistikoetako lan dadaistekin konparazioa ahalbidetzen dutenak. Bigarrenak baliabide anitz erabili zituen plano ideologikoan dadaismoarekin bat egiten zuten konposizioak egiteko. Pariseko dadaismoaren testuinguruan, musika eta konposizioa jorratu zuten bi artista dadaista aurkitzen dira: Francis Picabia eta Georges Ribemont-Dessaignes. Lehenaren inguruan apenas ez da ezer heldu, bigarrena interes handikoa izanik zoria erabili baitzuen konposizio teknika moduan. Erik Satieren figura aipatu beharra dago ere, zeinak nahiz eta mugimenduarekin ez zen identifikatu, aipaturiko Francis Picabiarekin izaera dadaistako Relâche balletaren musika konposatu zuen. Nahiz eta artista hauek bere konposizioetan elementu berritzaileekin lanean egon ziren, hauen eragina askotan ez da kontuan hartu, gehien bat XX. mendeko bigarren abangoardia musikalei buruz hitz egiterakoan