Hizkuntzaren Nahasmendu Espezifikoa eta Dislexia: aldagai iragarleen analisi ebolutiboa eta familia-testuinguruaren eragina

Abstract

Lan honek hiru helburu nagusi zituen: batetik, hizkuntza- eta irakurteta-sistema eraginkorraren antolaketa identifikatzea; bestetik, familia-testuingurua ebaluatzen duen HECAS-6-DA gadeegiaren faktore-egitura lortzea; eta azkenik, familia aldagaiek hizkuntzaren eta irakurketaren azpiko prozesuen gainean duten rola aztertzea, gurasotasun positiboaren ikuspegi ekologikotik. Horretarako, ume normopotipikoen lagin bat (N =105) eta arriskuan dauden umeen beste bat (N =8) ebaluatu ziren luzetara (6 eta 7 urterekin), oinarrrizko prozesuen, trebetasun fonologikoen, deskodetzearen eta hizkuntzaren arloetan. Horrez gain, beren familiek familia-testuinguruaren kalitatea ebaluatzeko galdetegi bat osatu zuten T1ean. Emaitzek erakutzi zuten hzkuntza-sistema bi taldeetan era desberdinean egituratzen dela-bi kasuetan lan-oroimera gako-prozesua izanik-, eta gainera, prozesuen antolaketa espezializaziorantz aldatuz doala T1etik T2ra. Bestalde, erlazio iragarle esanguratsuak aurkitu ziren zenbait familia-aldagai mikrosistemikoren eta prozesu kognitibo, fonlogiko eta linguistikoen garapenaren artean; aldagai horeik talde bakotzean desberdinak ziren. Emaitza horiek eragin praktiko garrantzitsuak dituzte, haur-hizkuntzaren garapena ulertzen laguntzen baitute, eta gainera, hizkuntzaren zein irakuketaren arteko komorbilitatea azaltzen duen eredu bat ematen dute ikuspegi ebolutibotik. Halaber, ebidentzian oinarritutako lan-esparrua eransten dute, bai familia-politikak eta hizkuntza-zein irakutketa-arazoak antzemateko protokoloak sortzeko, bai umeekin lan zuzena eigtea eta ramiliei orientzaioa ematea barne hartuko duten esku-hartze goiztiarrak planifikatzeko; hori dena garapena ahalbidetuko duten dinamikak indartzeko helburuarenkin.