Camus eta Sartreren eragina zenbait euskal idazlerengan

Abstract

Together with Unamuno, both A. Camus and J-P. Sartre had a lot of influence from the 50s of the last century on Basque reduced intelligentsia, that is, on the Franciscans (first, on Bastarrika) and on Txillardegi, Juan San Martín, E. López Adán and Joxe Azurmendi, among others. This influence was crucial to move from the traditional Basque culture based on the Catholic faith to a more secular Basque culture. At first, Camus was the most influential; Sartre came later. This work starts by exploring the personal and intellectual relationship between Camus and Sartre; then I present the main themes of their impact dealing with existentialism, religion and morals. And along with it, I follow the debate about the legitimacy of violence that took place in Paris after World War II. The context was communists’s revolutionary goals: If it succeeded in Russia why would it not succeed in France? In 1946, PCF (the French Communist Party) had 800,000 members, and its influence was enormous. After presenting López Adán’s view, the paper ends by gathering some ideas by Joxe Azurmendi on the topic of violence. Sartre and Camus were not religiously dogmatic like Gandhi. The morals needed with respect to violence needs to be built; and it will always be because there are no tablets of the ten commandments, and the answer corresponds to to each society in its own time.; Unamunorekin batean, A. Camusek eta J-P. Sartrek ere eragin handia izan zuten 50eko hamarkadatik aurrera gure intelligentsia ttipian, hots, frantziskotarrengan (lehenik, Bastarrikarengan) eta, halaber, Txillardegi, Juan San Martin, E. Lopez Adan eta Joxe Azurmendirengan-eta; eta eragin hori giltzarri izan zen fede katolikoan oinarrituriko euskal kultura tradizionaletik euskal kultura moderno laikoagora igarotzeko. Hasieran Camus izan zen eragile handiena, eta geroago Sartre. Lan honetan Camus eta Sartreren arteko harreman pertsonal-intelektuala arakatzetik abiatzen naiz, eta ondotik haien eraginaren nondik norako nagusiak azaltzera egiten dugu, existentzialismoa, erlijioa eta morala direla ardatz. Eta, horrekin batean, biolentziaren bidezkotasunaz Parisen II. Mundu Gerraren ondotik egindako hausnarketa jarraitzen dugu. Testuingurua, orduan, komunistek Iraultza egiteko zuten xedea zen. Errusian arrakasta izandakoak zergatik ez zuen arrakasta izan behar Frantzian? PCF alderdi komunista frantsesak 800.000 afiliatu zituen 1946an, eta eragin gaitza. Lopez Adanen iritzia jaso ondotik, axola handikoak iruditzen zaizkigun Joxe Azurmendiren ideia hauekin amaitzen dugu idatzia: gai horretan, Sartre eta Camus soluzio baten bila haztamuka ibili dira. Ez dira erlijiosoki dogmatikoak izan Ghandiren erara. Bortxarekiko behar dugun morala egiteko dago, eta egiteko egongo da beti, horrentzat ez daudelako hamar mandamenduak betiko zizelkatuak harrizko taulan: erantzuna gizarte bakoitzak eta aro bakoitzak beretzat erabaki —hautatu— beharrekoa baita.