Kareliera: eremu urriko hizkuntza bat Finlandiaren eta Errusiaren artean

Abstract

Kareliera eremu urriko hizkuntza finiko bat da, beti egon da beste herrialde batzuen menpe, eta urte luzetan finlandieraren dialektotzat hartu dute. Finlandiaren eta Errusiaren artean kokatzen da, baina gutxi dira karelieraz dakiten biztanleak eta gaur egun ez du inongo ofizialtasunik. Karelia bi herrialde horien gatazka-arrazoia izan da urte luzez, baina Finlandia XIX. mendean hasi zen zonaldearekiko interesa agertzen, bere kulturaren zati bat Karelian kokatzen zela aurkitu baitzuen. Sobietar iraultza hasi berri zela Gerra Zibila hasi zen Finlandian, «gorrien» eta «zurien» artekoa. Zuriek irabazi zuten gerra hori, eta Karelia bere barne izango zuen «Finlandia Hobe» baten ideia sortu zuten. XX. mendean zehar kareliera zein finlandiera izan dira ofizialak Karelian, Finlandiaren eta Errusiaren arteko erlazioaren arabera. Horrez gain, 1930eko hamarkadako Stalinen purgak asko zentratu ziren Karelian eta bertan bizi ziren finlandiarretan, eta izugarrizko garbiketa etnikoa jasan zuten. Bigarren Mundu Gerra hasi eta hortik gutxira hasi zen Finlandiaren eta Sobietar Batasunaren arteko Neguko Gerra, eta bertan Finlandiak bere Kareliako lurren zati handi bat galdu zuen. Hala ere, hortik gutxira Finlandia Alemaniarekin batu zen Bizargorri Operazioan, eta berehala hasi zen Finlandiaren eta Errusiaren arteko Jarraipenaren Gerra. Gerra hartan Finlandia Ekialdeko Karelia okupatzera iritsi zen, baina laster bukatu zen «Finlandia Hobe» bat lortzeko ametsa, Armada Gorriak Karelia gehiena bereganatu zuenean. Horren ondoren Errusiak herrialdeko leku ezberdinetako jendez bete zuen Karelia, eta, gainera, gerra bakoitza bukatu ostean zonaldea egoera negargarrian geratu zenez, Finlandiara lekualdatu behar izan zuten kareliarrek. Beraz, kareliarrak gaur egun gutxiengo etniko bat dira beren herrialdean. Gerraren ondoren kareliera berpizteko eta bere egoera hobetzeko saiakerak egon dira, eta eskubide gutxi batzuk lortu diren arren egoera ez da asko aldatu, eta ez da hizkuntzaren ofizialtasuna berreskuratu, ez Finlandian ez Errusian. Hezkuntzan karelieraren erabilera urria da, eta egunerokotasunean ere, baina badaude karelierarekiko interesa agertzen hasi diren gazteak, eta baliteke horrek eremu urriko hizkuntza hori biziberritu dadin laguntzea.