Sarrera lexikoa: zahartzaroak duen eragina.
Ikusi/ Ireki
Data
2023-04-17Egilea
Ordoñez Aranguren, Ane Lur
Laburpena
Lan honetan, hizkuntza prozesamenduan zahartzaroak duen eragina azaltzen da, baita
honekin lotutako hipotesi eta teoriak. Lan honetako begirada elebakarretan jarri dut, batez
ere sarrera lexikoan eta honen barruan, mihi puntako egoeran. Hala ere, sarrera lexiko
elebiduna ere azaldu dut, azaletik bada ere.
Lehen atalean elebakarretan ematen diren hizkuntza prozesamenduak gaingiroki
azaldu ditut, maila lexikoa, diskurtso maila eta maila fonologikoa azalduz. Ondoren,
zahartzaroak hizkuntza maila hauetan dituen eraginak laburtu ditut.
Bigarren atalean, sarrera lexikoan jarri dut arreta, batez ere, elebakarretan.
Honetarako, sarrera lexikoaren prozesua azaldu dut, hiru maila bereiziz. Prozesua
honetan datza: lehenik eta behin kontzeptua semantikoki zehaztu, ondoren lema aukeratu.
Gero hitzaren informazio fonologikoa sintaxi inguruari egokituko zaio, eta azkenik
kontzeptua fonemez hornitu eta ahoskatu egingo da. Honen harira, Camarazza-ren (1997)
eta Levelt-en (1999) proposamenak azaletik laburtu ditut. Bestalde, sarrera lexikoan
adinak hitzak ekoizterako momentuan eragiten dituen zailtasun handienak laburtu ditut:
mihi puntako egoera, irudien izendatzea eta hizketa arazoak, hain zuzen ere.
Hirugarren atalean, mihi puntako egoeran jarri dut arreta, zertan datzan eta adineko
helduetan izaten dituen eraginak sakonago azalduz. Bestalde, honen inguruan sortzen
diren, teoria, hipotesi eta defizitak azaldu dira: inhibition deficit hypothesis edo inhibizio
defizit hipotesia, interactive activation theory edo aktibazio interaktiboaren teoria, node
structure theory edo nodo egituraren teoria, beste hainbaten artean. Honez gain, teoria
hauetako batzuk bermatzen dituen ikerketa bat azaltzen da, Abrams et al. (2007), hain
zuzen ere.
Hau azaldu ondoren, elebidunetan gertatzen den prozesua azaldu nahi izan dut, hauen
garunean bi hizkuntza izanik, prozesu gehigarri edo luzeago bat egin behar bait dute.
Prozesu hauek azaltzeko, bi eredu azaldu ditut: Language-Specific Selection Model
(Costa et al, 1999) eta Inhibitory Control Model (Green, 1986). Gainera, Gollan et al.
(2008) ikertzaileen ikerketa azaldu dut, non elebidunek ekoizpenean izaten dituzten
desabantailak azaltzeko hiru hipotesi aipatzen dituzten: weaker links hypothesis edo
lotura ahulenaren hipotesia, activation hypothesis edo aktibazio hipotesia eta interference
hypothesis edo interferentzia hipotesia.