Itzultzailearen oharren azterketa kuantitatibo eta kualitatiboa euskarazko hiru literatur itzulpenetan

Abstract

[EUS] Gradu Amaierako Lan honek euskarazko literatur itzulpenetako itzultzailearen azterketa egitea du xede. Guk dakigunez, gaur egun arte euskal itzulpengintzan ez da itzultzailearen oharrei buruzko lanik osatu, eta gaiari buruzko hurbilketa bat egitea da gure helburua. Aztertuko ditugun lanetako oharren azterketarik ahalik eta xeheena osatzen saiatu gara, eta horrek bide eman digu ondorio zehatzak ateratzeko. Hori guztia egiteko, lehenik eta behin oharrei buruzko azalpen teorikoak eman ditugu, Genetteren paratestuen teoriaren arabera. Paratestuak zehaztu ditugu lehenik, oharrak orokorrean ondoren, eta itzultzailearen oharrak hirugarrenik. Kokalekua, igorlea, hartzailea… zehazten hasi gara, eta funtzioetara, ohar moten sailkapenetara edota iritzietara egin dugu jauzi segidan. Lanaren bigarren zatian, hiru hizkuntza ezberdinetatik eta hiru itzultzaile ezberdinek euskarara itzulitako hiru lanetako (Besteen odola, Finzi-Continitarren lorategia eta Robinson Crusoe) oharren azterketa kuantitatibo eta kualitatiboa gauzatu dugu, teoriaren atalean emandako azalpenetan oinarrituta. Bestalde, hiru itzulpen horietako ohar guztiak eta horien ezaugarriak eranskinean jaso ditugu. Gure jomuga ez da izan itzultzailearen oharrak erabiltzea egokia den ala ez zehaztea. Horren ordez, marko teoriko bat osatu dugu, eta hori baliatuta hiru lan ezberdinetako itzultzailearen oharren erabilera sailkatu eta deskribatzeko azterketa bat osatu dugu, oharren kopuruan, luzeran edota zernolakotasunean sakonduta. Ondorioztatu ahal izan dugunez, itzultzailearen hautu pertsonalek oharren erabilera baldintzatzen dute, sorburu hizkuntzak ez bezala. Itzultzaileak buruan duen irakurle motak ere izan ohi du eraginik. Bestalde, oharrak helburu ezberdinekin erabiltzen direla ikusi dugu, aldeak baitaude itzulpen batetik bestera.